Ηφαιστειο

ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ.

ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ 2020

ΠΡΑΣΙΝΟ ΤΑΜΕΙΟ

ΕΡΓΟ:
«Αποκατάσταση υποβαθμισμένου εδάφους
μέσω μετασχηματισμού του σε βιολογικό αμπελώνα
για τη διάσωση γηγενών ποικιλιών»

ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ ΑΝΕΜΩΤΙΑΣ ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ.

Social Cooperative Enterprise of Collective
& Social Benefit of Anemotia Lesvos

Ταυτότητα

Έργο: Αποκατάσταση υποβαθμισμένου εδάφους μέσω μετασχηματισμού του σε βιολογικό αμπελώνα για τη διάσωση γηγενών ποικιλιών

Ονομασία Προγράμματος: «Φυσικό περιβάλλον & καινοτόμες δράσεις 2020»

Άξονας Προτεραιότητας: «Καινοτόμες δράσεις με τους πολίτες»

Προϋπολογισμός έργου: 50.000,00 €

Χρηματοδότηση: Πράσινο Ταμείο

Δικαιούχος: Ηφαίστειο Ανεμώτιας Κοιν.Σ.Επ.

Γενικά

Η «ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ ΑΝΕΜΩΤΙΑΣ ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ.» 
υλοποιεί ένα πιλοτικό πρόγραμμα φύτευσης βιολογικού αμπελώνα στη δυτική Λέσβο, εφαρμόζοντας ένα σύγχρονο και βιώσιμο μοντέλο διαχείρισης της γεωργικής γης (προετοιμασία εδάφους, επιλογή πολλαπλασιαστικού υλικού, καλλιεργητικές μέθοδοι), προκειμένου να επιτύχει:

(α) την αποκατάσταση ενός υποβαθμισμένου βοσκότοπου,
(β) τη διάσωση γηγενών ποικιλιών και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας,
(γ) τη διάδοση της βιώσιμης γεωργίας και
(δ) την αναβίωση του ιστορικού κλάδου της αμπελουργίας.

Όλα τα παραπάνω λαμβάνουν χώρα σε συνεργασία με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου.

Το συγκεκριμένο έργο αφορά σε:

Α. Δημιουργία βιολογικού αμπελώνα, για μια ήπια γεωργία, φιλική προς το περιβάλλον και προσαρμοσμένη στη φέρουσα ικανότητα του περιβάλλοντος της περιοχής, η οποία επιτυγχάνει τη βέλτιστη αξιοποίηση των βιοτικών και αβιοτικών παραγόντων των αγρο-οικοσυστημάτων. Παράλληλα, στοχεύουμε στην παραγωγή ποιοτικών βιολογικών προϊόντων, απαλλαγμένων από χημικές ουσίες συνθετικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων. Αξιοποιώντας ανανεώσιμους φυσικούς πόρους σε τοπικό επίπεδο (π.χ. οργανικό λίπασμα, ξερολιθιές), επιλέγοντας κατάλληλες καλλιεργητικές τεχνικές (π.χ. στάγδην άρδευση, ρηχή άροση) και βεβαίως επιλέγοντας ντόπιες ανθεκτικές ποικιλίες φυτών, επιτυγχάνουμε τόσο την προστασία του περιβάλλοντος (διατήρηση βιοποικιλότητας, προστασία υπόγειων υδάτων από ρύπανση, διάβρωση εδαφών, κλπ) όσο και την ανθρώπινη υγεία, με την παραγωγή ποιοτικών ειδών διατροφής.

Β. Εφαρμογή πρακτικών Αμπελουργίας Ακριβείας που ξεκινούν από τη  διερεύνηση της ετερογένειας και της παραλλακτικότητας του αγροτεμαχίου για την εγκατάσταση αμπελώνα και καταλήγουν στην υποδιαίρεση του αγροτεμαχίου  σε ζώνες διαχείρισης. Ο βαθμός παραλλακτικότητας του αμπελώνα, όπως θα αξιολογηθεί στο προηγούμενο στάδιο της Γεωτεχνικής Αποτίμησης, θα καθορίσει και την ανάγκη διαχείρισής του ανά ζώνες. Κατ’ αυτόν τον τρόπο θα εφαρμοστούν οι ανάλογες καλλιεργητικές φροντίδες σε κάθε τμήμα του αγρού ανάλογα με τις πραγματικές του ανάγκες (λίπανση, άρδευση, φυτοπροστασία κ.λπ.). Πρόκειται για μια πρακτική της Αμπελουργίας Ακριβείας, με οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη.

Γ. Καλλιέργεια σε αναβαθμιδωμένη έκταση και αποκατάσταση των αναλλημματικών τοιχίων των υφιστάμενων αναβαθμίδων. Μέχρι και πριν 60 χρόνια περίπου, οι αναβαθμίδες αποτελούσαν το ιδιαίτερο στοιχείο που υποστήριζε τη λειτουργικότητα του νησιωτικού περιβάλλοντος και την πρωτογενή παραγωγή, ενισχύοντας το υδατικό δυναμικό, μειώνοντας την διάβρωση του εδάφους, και ευνοώντας την τοπική βιοποικιλότητα. Πρόκειται για μια ιδιαίτερη παραδοσιακή τεχνική διαμόρφωση των επικλινών εδαφών που διαμόρφωσε το ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον των νησιών (λιθοδομές, βιοποικιλότητα, καλλιεργητικές μέθοδοι, έθιμα, κλπ). Ειδικά στο νησί της Λέσβου, από το σύνολο των αναβαθμιδωμένων εκτάσεων ένα ποσοστό περίπου 40% έχει σήμερα εγκαταλειφθεί και έχει μετατραπεί είτε σε χέρσες εκτάσεις είτε σε βοσκότοπους. Το συγκεκριμένο φαινόμενο είναι ιδιαιτέρως έντονο στα Δ-ΒΔ του νησιού (ευρύτερη περιοχή έργου). Μελέτες έδειξαν ότι ο σημαντικότερος παράγοντας που επηρεάζει την κατάσταση διατήρησης των αναβαθμίδων είναι η ένταση βόσκησης καθώς και το είδος των ζώων που την ασκούν.

Δ. Εφαρμογή μιας μορφής Συμμετοχικής Επιστασίας Γης (Land Stewardship), μέσω εθελοντικών συμφωνιών μεταξύ ιδιοκτητών γης / χρηστών και της Κοιν.Σ.Επ., ώστε στο μέλλον, κάθε κομμάτι γης που θα «συμμετέχει» να αναβαθμίζεται, να συντηρείται και να καλλιεργείται, από τα μέλη και σε σχέση με τους σκοπούς της Κοιν.Σ.Επ. 

Ε. Διοργάνωση βιωματικών εργαστηρίων κατά την εκτέλεση των εργασιών για την εκπαίδευση αμπελουργών της περιοχής, σε θέματα όπως η κατασκευή και συντήρηση των αναβαθμών (μέθοδος ξερολιθιάς), η φύτευση και ο εμβολιασμός υποκειμένων, οι πρώτες καλλιεργητικές φροντίδες. Είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι η γνώση γίνεται αντιληπτή με την ενεργοποίηση όλο και περισσότερων νοητικών διεργασιών και αισθήσεων. Όσο περισσότερο πλησιάζουμε σε μεθόδους που προάγουν την συμμετοχή, την αλληλεπίδραση, το βίωμα, την δοκιμή, το πείραμα και την εμπειρία ως άξονα της μαθησιακής διαδικασίας, τόσο πιο εύκολα η γνώση γίνεται κτήμα του κάθε εκπαιδευόμενου – συμμετέχοντα στην εκπαιδευτική δραστηριότητα. Στη λογική αυτή, τα προαναφερθέντα στάδια υλοποίησης του έργου, θα έχουν ταυτόχρονα και τη μορφή εργαστηρίων (εκπαιδευτική διάσταση), ώστε άνθρωποι που ασχολούνται ή επιθυμούν να ασχοληθούν με τον κλάδο, ιδιοκτήτες γης, φορείς του πρωτογενούς τομέα να έχουν την ευκαιρία να βιώσουν τις διαδικασίες και να λάβουν την αναγκαία γνώση από τους ειδικούς επί τόπου, εφαρμόζοντας τις συγκεκριμένες μεθόδους. Πέραν τούτου, η μαθησιακή διαδικασία περιλαμβάνει και εθελοντική εργασία, καθότι οι εκπαιδευόμενοι θα συμμετέχουν ενεργά στην υλοποίηση των δράσεων. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο, βιώνονται παράλληλα οι αξίες της συλλογικής δράσης, της συνεργατικότητας, της συνύπαρξης, της επικοινωνίας και της αλληλεγγύης.

Δράσεις

Η φύτευση του νέου βιολογικού αμπελώνα, με γηγενείς ποικιλίες αμπέλου, θα ακολουθήσει μεθοδολογία, η οποία συνίσταται στην υλοποίηση των παρακάτω δράσεων, οι οποίες συνδέονται μεταξύ τους με χρονική και λογική αλληλουχία:

Επισκευή περίφραξης ακαλλιέργητου, καταγραφή χρήσεων γης και ιστορική επισκόπηση παρεμβάσεων που έχουν λάβει χώρα στην περιοχή, γεωτεχνική αποτίμηση, διαμόρφωση περιοχής παρέμβασης σε αναβαθμίδες ξερολιθιάς, φύτευση τοπικών ποικιλιών καρποφόρων δένδρων, κατάστρωση πειραματικού σχεδίου για την επιλογή καταλληλότερων ποικιλιών και βιοτύπων ποικιλιών αμπέλου σε συνδυασμό με υποκείμενα ανθεκτικά στη φυλλοξήρα, προετοιμασία εδάφους, λίπανση, αίτηση για πιστοποίηση της βιολογικής καλλιέργειας.

Επιλογή και φυτοϋγειονομικός έλεγχος πολλαπλασιαστικού υλικού, χάραξη αμπελώνα, φύτευση υποκειμένων, εμβολιασμός υποκειμένων με επιλεγμένους βιότυπους τοπικών ποικιλιών, πρώτες καλλιεργητικές φροντίδες (άρδευση, λίπανση, υποστύλωση, φυτοπροστασία, διαχείριση αυτοφυούς βλάστησης, κλπ.).

Διοργάνωση βιωματικών εργαστηρίων και ημερίδας παρουσίασης των αποτελεσμάτων, σχεδιασμός και παραγωγή βίντεο μικρής διάρκειας για την προώθηση του έργου, παραγωγή ψηφιακού υλικού για καταχωρήσεις / αναρτήσεις  στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε κρίσιμες ιστοσελίδες για την προώθηση του έργου, περιοδική αποστολή δελτίων τύπου και ανακοινώσεων σε ΜΜΕ και αναρτήσεις σε ηλεκτρονικά κοινωνικά δίκτυα.

Συγγραφή τελικής έκθεσης αποτελεσμάτων.

Τήρηση αρχείων αποδεικτικών.

Στόχοι

Στόχοι του έργου είναι τα αναμενόμενα περιβαλλοντικά οφέλη:

η αντιμετώπιση των επιπτώσεων τις κλιματικής αλλαγής:
Η περιοχή Β-ΒΑ του οικισμού της Ανεμώτιας κατατάχθηκε στις κρίσιμες περιοχές για ερημοποίηση, σύμφωνα με μελέτες στην Λέσβο, στα πλαίσια του ερευνητικού Ευρωπαϊκού προγράμματος MEDALUS III, αφού περιλαμβάνει εδάφη αβαθή, ισχυρά διαβρωμένα, µε υποβαθμισμένη θαμνώδη βλάστηση,

η αποδοτικότερη διαχείριση των φυσικών πόρων:
Θα αναπτυχθεί βιολογικός αμπελώνας, απουσία συνθετικών φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων. Τα εδάφη θα μελετηθούν, θα αναβαθμιστούν και εντέλει θα καλλιεργηθούν με ελάχιστα επεμβατικές παραδοσιακές μεθόδους,

η διατήρηση της βιοποικιλότητας:
Μέσα από τη διατήρηση των τοπικών ποικιλιών αμπέλου (ποικιλότητα γονιδίων), αλλά και μέσω της φύτευσης άλλων φυτικών ειδών (ποικιλότητα ειδών), η αποκατάσταση λειτουργίας των αγρο – οικοσυστημάτων

και τα κοινωνικο-οικονομικά οφέλη:

με τη δημιουργία θέσεων σταθερής και αξιοπρεπούς εργασίας,
με την υποστήριξη ειδικών ομάδων, όπως μακροχρόνια άνεργοι ή γυναίκες,
με την εκπαίδευση και αναβάθμιση του τοπικού ανθρώπινου δυναμικού,
με την ενίσχυση της συμμετοχικότητας του ανθρώπου, καλλιεργητή ή / και ιδιοκτήτη γης και γενικότερα της τοπικής κοινωνίας,
με την ενίσχυση της τοπικής επιχειρηματικότητας,
με τη διαμόρφωση της «τοπικής ταυτότητας» από στοιχεία κοινωνικά, περιβαλλοντικά, πολιτισμικά και οικονομικά.

Συνεργαζόμενοι Φορείς:

Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου

Σύλλογος Αμπελουργών Ανεμώτιας Λέσβου «ο Κάμπος»

Περιβαλλοντικός – Πολιτιστικός Σύλλογος Σκαλοχωρίου ΔΡΥΣ

Υλικό Τεκμηρίωσης:

Βιωματικό Εργαστήριο Μπολιάσματος Αμπελώνα

Βιωματικό Εργαστήριο Φύτευσης Αμπελώνα

Βιωματικό Εργαστήριο Ξερολιθιάς

επικοινωνια:

Τηλέφωνο: 2253099033
koinsep_anemotias@hotmail.com
Ώρες Λειτουργίας:
Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 9.00-18.00
Τετάρτη 9.00-16.00
Σάββατο 10.00-16.00

Ανεμώτια Λέσβου 81107, Θέση Βρυσάρα
Δήμος Δυτικής Λέσβου

επισκεφτειτε μασ: